در دنیای خودروهای مدرن، تکنولوژی‌هایی به کار گرفته شده‌اند که شاید دیده نشوند، اما بدون آنها خودروها عملکرد روان و کاملی ندارند. یکی از این قطعات مهم که خیلی‌ها حتی اسمش را نشنیده‌اند، سنسور دور موتور است. این سنسور کوچک اما پرکاربرد نقش حیاتی در کنترل و تنظیم عملکرد موتور دارد و بدون آن، کارکرد بهینه خودرو دچار اختلال می‌شود. سنسور دور موتور باعث می‌شود موتور دقیق‌تر کار کند و راندمان بهتری داشته باشد، و در نهایت، تجربه رانندگی بهتری را برای ما به ارمغان بیاورد. در این مقاله می‌خواهیم به زبانی ساده و قابل فهم بررسی کنیم که سنسور دور موتور چیست؟ چگونه کار می‌کند؟ چرا مهم است؟ و اگر خراب شود چه نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهد.

سنسور دور موتور چیست و چگونه کار می‌کند؟

سنسور دور موتور (یا همان سنسور سرعت موتور) یکی از قطعات الکترونیکی در خودرو است که تعداد دورهای موتور را در هر دقیقه (RPM) اندازه‌گیری می‌کند و این اطلاعات را به کامپیوتر مرکزی خودرو (ECU) می‌فرستد. این کامپیوتر با توجه به اطلاعاتی که از این سنسور دریافت می‌کند، زمان تزریق سوخت، جرقه‌زنی و دیگر پارامترهای احتراق را تنظیم می‌کند. اگر ECU اطلاعات دقیق از دور موتور نداشته باشد، موتور نمی‌تواند درست کار کند و مشکلاتی مثل لرزش یا افزایش مصرف سوخت پیش می‌آید.
سنسور دور موتور در واقع از یک آهن‌ربا و سیم‌پیچ تشکیل شده است. زمانی که دندانه‌های چرخ‌دنده‌های داخل موتور از جلوی این سنسور عبور می‌کنند، یک جریان الکتریکی ایجاد می‌شود که به صورت سیگنال به ECU ارسال می‌شود. ECU هم این سیگنال را به تعداد دورهای موتور تبدیل می‌کند و تنظیمات مختلف موتور را براساس آن انجام می‌دهد.

انواع سنسور دور موتور؛ کدام نوع در خودرو شما است؟

سنسورهای دور موتور به طور کلی در سه نوع مختلف ساخته می‌شوند. هر کدام از این نوع سنسورها بر اساس فناوری خاص خود کار می‌کنند و ممکن است در خودروهای مختلف با توجه به سیستم موتور آن‌ها استفاده شوند.

سنسورهای اثر هال: این سنسورها از اثر هال بهره می‌برند که در زمان عبور دندانه‌های چرخ‌دنده از مقابل سنسور، تغییراتی در میدان مغناطیسی ایجاد می‌کند. این تغییرات تبدیل به سیگنال‌های الکتریکی می‌شوند که به ECU فرستاده می‌شود.
سنسورهای القایی: سنسورهای القایی از یک سیم‌پیچ و آهن‌ربا تشکیل شده‌اند. وقتی دندانه‌های چرخ‌دنده‌ها از جلوی این سنسور عبور می‌کنند، تغییرات مغناطیسی باعث تولید جریان در سیم‌پیچ می‌شود. این سیگنال‌ها به کامپیوتر خودرو ارسال و برای تنظیم موتور استفاده می‌شود.
سنسورهای نوری: این سنسورها با استفاده از نور و حسگرهای نوری کار می‌کنند. در این سنسورها، عبور دندانه‌ها از مقابل پرتو نور باعث قطع و وصل آن می‌شود و این تغییرات به سیگنال‌هایی تبدیل می‌شود که به ECU ارسال می‌شود.

اهمیت سنسور دور موتور در عملکرد خودرو

شاید با خود فکر کنید که این سنسور کوچک چه اهمیتی می‌تواند داشته باشد، اما در واقع سنسور دور موتور یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم موتور خودرو است. با عملکرد صحیح این سنسور، خودرو می‌تواند به شکل دقیق و هماهنگ با شرایط مختلف رانندگی عمل کند. در اینجا به چند دلیل که چرا سنسور دور موتور اهمیت زیادی دارد اشاره می‌کنیم:

• کاهش مصرف سوخت و بهبود عملکرد
  این سنسور با ارسال اطلاعات دقیق به ECU، کمک می‌کند که میزان سوخت تزریق شده به موتور تنظیم شود و مصرف سوخت کاهش یابد. وقتی سنسور دور موتور به درستی کار کند، احتراق بهینه‌تر انجام می‌شود و در نتیجه خودرو سوخت کمتری مصرف می‌کند.
• افزایش طول عمر موتور
  سنسور دور موتور با تنظیم دقیق احتراق و زمان جرقه‌زنی، از ایجاد فشار و استهلاک غیرضروری بر روی موتور جلوگیری می‌کند. این مسئله به افزایش عمر موتور کمک می‌کند و خرابی‌های ناگهانی موتور را به حداقل می‌رساند.
• افزایش ایمنی رانندگی
  سنسور دور موتور به سیستم‌های ایمنی همچون ABS و کنترل کشش (TCS) کمک می‌کند تا در زمان‌های حساس مثل ترمز ناگهانی، کنترل بهتری روی موتور و در نتیجه روی خودرو داشته باشند.
• کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی
  با بهبود فرآیند احتراق و تنظیم دقیق سوخت، سنسور دور موتور به کاهش تولید آلاینده‌ها کمک می‌کند. این مسئله برای خودروهای مدرن که به استانداردهای آلایندگی پایبند هستند، بسیار مهم است.

نشانه‌های خرابی سنسور دور موتور که باید به آنها توجه کنید

سنسور دور موتور مثل هر قطعه دیگری ممکن است خراب شود، و اگر این اتفاق بیفتد، کارکرد موتور مختل شده و مشکلات مختلفی در رانندگی به وجود می‌آید. در ادامه به چند نشانه رایج خرابی سنسور دور موتور اشاره می‌کنیم:

• روشن شدن چراغ چک موتور: یکی از اولین نشانه‌های خرابی سنسور دور موتور، روشن شدن چراغ چک موتور است. وقتی این چراغ روشن شود، بهتر است خودرو را به تعمیرگاه ببرید تا مشکل به دقت بررسی شود.
• کاهش توان موتور و شتاب خودرو: اگر احساس کردید که خودرو به کندی شتاب می‌گیرد یا توان آن کاهش یافته است، ممکن است سنسور دور موتور خراب باشد. این سنسور اطلاعات را به درستی به ECU نمی‌فرستد و در نتیجه، تنظیمات موتور به درستی انجام نمی‌شود.
• مشکل در استارت زدن خودرو: در برخی موارد، خرابی سنسور دور موتور باعث می‌شود که خودرو در زمان استارت زدن دچار مشکل شود یا حتی روشن نشود.
• افزایش مصرف سوخت: سنسور دور موتور خراب ممکن است باعث شود که ECU نتواند میزان سوخت را به درستی تنظیم کند و در نتیجه مصرف سوخت افزایش پیدا کند.
• خاموش شدن ناگهانی موتور: یکی از مشکلات خطرناک که می‌تواند به دلیل خرابی سنسور دور موتور رخ دهد، خاموش شدن ناگهانی موتور در حین رانندگی است. این مشکل نه تنها خطرناک است بلکه در شرایط اضطراری می‌تواند باعث تصادف نیز شود.

چطور از سلامت سنسور دور موتور مطمئن شویم؟

برای اینکه بدانیم سنسور دور موتور سالم است یا نه، چند روش تست وجود دارد که معمولا در تعمیرگاه‌ها انجام می‌شود. در ادامه به روش‌هایی که برای تست این سنسور استفاده می‌شود اشاره می‌کنیم:

• بررسی با دیاگ: دستگاه‌های دیاگ به ECU وصل می‌شوند و می‌توانند وضعیت سنسورها را بررسی کنند. اگر سنسور دور موتور مشکلی داشته باشد، دستگاه دیاگ کد خطا نشان می‌دهد.
• تست با اهم‌متر: با استفاده از اهم‌متر می‌توان مقاومت سنسور را اندازه‌گیری کرد. این مقدار باید با استانداردهای تعریف‌شده توسط سازنده مطابقت داشته باشد.
• بررسی سیم‌کشی‌ها: در برخی موارد مشکل از سیم‌کشی‌های سنسور است. بنابراین لازم است که سیم‌کشی‌های مرتبط با سنسور بررسی و در صورت لزوم تعویض شوند.

نتیجه‌گیری
سنسور دور موتور یکی از اجزای کوچک اما بسیار مهم در خودروهای مدرن است که کمک می‌کند موتور به شکل بهینه کار کند، مصرف سوخت کاهش یابد، آلاینده‌های خروجی کمتر شود و تجربه رانندگی لذت‌بخش‌تری داشته باشیم. اگر این سنسور خراب شود یا درست کار نکند، می‌تواند مشکلات جدی برای خودرو ایجاد کند و حتی ایمنی راننده و سرنشینان را به خطر بیندازد.
برای حفظ عملکرد بهینه خودرو و جلوگیری از خرابی‌های ناگهانی، بهتر است هرچند وقت یک بار وضعیت این سنسور را بررسی کنید و در صورت مشاهده هرگونه علامت خرابی، بلافاصله به تعمیرگاه مراجعه کنید. در نهایت، توجه به سلامت سنسورهای مختلف خودرو، به شما کمک می‌کند تا از رانندگی با خودرویی سالم، کم‌مصرف و ایمن لذت ببرید.